❖ ความหมายการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ❖
การ
เรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
คือแนวการจัดการเรียนการสอนที่เน้นให้ผู้เรียนสร้างความรู้ใหม่และสิ่ง
ประดิษฐ์ใหม่โดยการใช้กระบวนการทางปัญญา
(กระบวนการคิด) กระบวนการทางสังคม (กระบวนการกลุ่ม)
และให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์และมีส่วนร่วมในการเรียน
สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ได้โดยผู้สอนมีบทบาทเป็นผู้อำนวยความสะดวกจัด
ประสบการณ์การเรียนรู้ให้ผู้เรียน
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญต้องจัดให้สอดคล้องกับความ
สนใจ
ความสามารถและความถนัดเน้นการบูรณาการความรู้ในศาสตร์สาขาต่างๆ
ใช้หลากหลายวิธีการสอน หลากหลายแหล่งความรู้ สามารถพัฒนาปัญญาอย่างหลากหลาย
คือ
พหุปัญญา รวมทั้งการวัดผลอย่างหลากหลายวิธี (พิมพันธ์ เดชะคุปต์,2550)
❖ หลักการพื้นฐานของแนวคิดที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ❖
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญเกิดขึ้นจากพื้นฐานความเชื่อที่ว่า
การจัดการศึกษามีเปาหมายที่สำคัญที่สุด คือการจัดการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้
เพื่อให้ผู้เรียนแต่ละคนได้พัฒนาตนเองสูงสุด ตามกำลังหรือศักยภาพของแต่ละคน
แต่เนื่องจากผู้เรียนแต่ละคนมีความแตกต่างกันทั้งด้านความต้องการ ความสนใจ
ความถนัด และยังมีทักษะพื้นฐานอันเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะใช้ในการเรียนรู้
อันได้แก่ความสามารถในการฟัง พูด อ่าน เขียน ความสามารถทางสมอง
ระดับสติปัญญา และการแสดงผลของการเรียนรู้ออกมาในลักษณะที่แตกต่างกัน
จึงควรมีการจัดการที่เหมาะสมในลักษณะที่แตกต่างกัน
ตามเหตุปัจจัยของผู้เรียนแต่ละคน และผู้ที่มีบทบาทสำคัญในกลไกของการจัดการนี้คือ
ผู้สอน
การ
จัดการเรียนการสอนจึงเป็นการจัดบรรยากาศ
จัดกิจกรรม จัดสื่อจัดสถานการณ์ ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้เต็มศักยภาพ
ผู้สอนจึงจำเป็นต้องรู้จักผู้เรียนให้ครอบคลุมรอบด้านและสามารถวิเคราะห์
ข้อมูลเพื่อนำไปออกแบบหรือวางแผนการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับผู้เรียน
❖ องค์ประกอบและตัวบ่งชี้การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ❖
การจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2542
และฉบับแก้ไขเพิ่มเติมพุทธศักราช 2545 มุ่งให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้
โดยมีเป้าหมายให้ผู้เรียนเป็นคนเก่ง ดี และมีความสุข
ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยปัจจัยหลายประการ ได้แก่ ด้านการบริหารจัดการ ด้านการจัดการเรียนรู้และด้านการเรียนรู้ของผู้เรียน
มีรายละเอียดดังต่อไปนี้
1. การบริหารจัดการ
การบริหารจัดการเป็นองค์ประกอบที่สนับสนุนส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ที่สำคัญ
โดยเฉพาะการบริหารจัดการของมหาวิทยาลัย
การดำเนินงานในทุกองค์ประกอบของมหาวิทยาลัยให้ไปสู่เป้าหมายเดียวกันคือ
คุณภาพของผู้เรียนตามวิสัยทัศน์ที่มหาวิทยาลัยกำหนด
ดังนั้นตัวบ่งชี้ที่แสดงถึงการพัฒนาทั้งระบบของมหาวิทยาลัยประกอบด้วย
1.
การกำหนดเป้าหมายการพัฒนาที่มีจุดเน้นด้านคุณภาพบัณฑิตอย่างชัดเจน
2.
การกำหนดแผนยุทธศาสตร์สอดคล้องกับเป้าหมาย
3.
การกำหนดแผนการดำเนินงานในทุกองค์ประกอบของมหาวิทยาลัยสอดคล้องกับเป้าหมายเป็นไปตามแผนยุทธศาสตร์
4.
การจัดระบบให้มีประกันคุณภาพภายใน
5.
การจัดทำรายงานประจำปีเพื่อรายงานผู้เกี่ยวข้องและสอดคล้องกับแนวทางการประกันคุณภาพจากภายนอก
2. การจัดการเรียนรู้
องค์ประกอบหลักที่แสดงถึงการเรียนรู้อย่างเป็นรูปธรรมประกอบด้วยความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายที่แท้จริงของการเรียนรู้
ดังสาระที่ทิศนา แขมมณี (2547) ได้กล่าวไว้ดังนี้
1.
การเรียนรู้เป็นงานเฉพาะบุคคลทำแทนกันไม่ได้ ผู้สอนต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนเรียนรู้ด้วยตนเอง
2.
การเรียนรู้เป็นกระบวนการทางสติปัญญาที่ต้องมีการใช้กระบวนการคิด สร้างความเข้าใจ
ความหมายของสิ่งต่างๆ ผู้สอนต้องกระตุ้นให้ผู้เรียนทำความเข้าใจสิ่งต่างๆ
3.
การเรียนรู้เป็นกระบวนการทางสังคม เพราะในเรื่องเดียวกันอาจคิดได้หลายแง่หลายมุม
ทำให้เกิดการขยาย เติมเต็มข้อความรู้
ตรวจสอบความถูกต้องของการเรียนรู้ตามที่สังคมยอมรับด้วย ผู้สอนต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคมกับบุคคลอื่น
4.
การเรียนรู้เป็นกิจกรรมที่สนุกสนาน
เป็นความรู้สึกที่เบิกบานเพราะหลุดพ้นจากความไม่รู้นำไปสู่ความใฝ่รู้ ผู้สอนต้องกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความอยากรู้ทำให้เขาอยากหาคำตอบให้หายจากข้อข้องใจ
5.
การเรียนรู้เป็นงานต่อเนื่องตลอดชีวิตขยายพรมแดนความรู้ได้ไม่มีที่สิ้นสุด ผู้สอนต้องสร้างกิจกรรมกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการแสวงหาความรู้
6.
การเรียนรู้เป็นการเปลี่ยนแปลงเพราะได้รู้มากขึ้น
ทำให้เกิดการนำความรู้ไปใช้ในการเปลี่ยนแปลงสิ่งต่างๆ ผู้สอนควรเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้รับรู้ผลการพัฒนาของตัวเขาเองด้วย
ผู้สอนจึงต้องคำนึงถึงประเด็นต่างๆ
ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ดังนี้
1.
ความแตกต่างระหว่างบุคคลของผู้เรียน
2.
การเน้นความต้องการของผู้เรียนเป็นหลัก
3.
การพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้เรียน
4.
การจัดกิจกรรมให้น่าสนใจ ไม่ทำให้ผู้เรียนรู้สึกเบื่อหน่าย
5.
ความเมตตากรุณาของผู้เรียน
6.
การท้าทายให้ผู้เรียนอยากรู้
7.
การตระหนักถึงเวลาที่เหมาะสมที่ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้
8.
การสร้างบรรยากาศหรือสถานการณ์ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้โดยการปฏิบัติจริง
9.
การสนับสนุนและส่งเสริมการเรียนรู้
10.
การมีจุดมุ่งหมายของการสอน
11.
ความเข้าใจผู้เรียน
12.
ภูมิหลังของผู้เรียน
13.
การไม่ยึดวิธีการใดวิธีการหนึ่งเท่านั้น
14.
การเรียนการสอนที่ดีเป็นพลวัตร (Dynamic) กล่าวคือมีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
15.
การสอนในสิ่งที่ไม่ไกลตัวผู้เรียนมากเกินไป
16.
การวางแผนการเรียนการสอนอย่างเป็นระบบ
3. การเรียนรู้ของผู้เรียน
องค์ประกอบสุดท้ายที่สำคัญและนับว่าเป้าหมายของการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
คือ
องค์ประกอบด้านการเรียนรู้ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างจากเดิมที่เน้นเนื้อหาสาระเป็นสำคัญและสอดคล้องกับองค์ประกอบด้านการเรียนรู้ ตัวบ่งชี้ลักษณะการเรียนรู้ของผู้เรียนประกอบด้วย
1.การเรียนรู้อย่างมีความสุข
2.การเรียนรู้จากการได้คิดและลงมือปฏิบัติจริง
3.การเรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย
4.การเรียนรู้แบบองค์รวมหรือแบบบูรณาการ
5.การเรียนรู้ด้วยกระบวนการของตนเอง
ที่มา : พิจิตรา ธงพานิช.
วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน. นครปฐม :
โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น