ทฤษฎีการเรียนการสอน

มีทฤษฎีการเรียนการสอนที่น่าสนใจและเป็นประโยชน์มากมาย ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึงเพียง 4 ทฤษฏีซึ่งมีลักษณะแตกต่างกัน คือ ทฤษฎีการเรียนการสอนของกาเย่ และบริกส์ ทฤษฎีการเรียนการสอนของเมอร์ริล และไรเกลุท ทฤษฎีการเรียนกาสอนของเคสและทฤษฎีการเรียนการสอนของลันดา

❖ การพิจารณาคุณลักษณะของผู้เรียน ❖

การวิเคราะห์ภาระงานและการเรียนการสอนแล้วนั้น จะพบว่าการพิจารณาคุณลักษณะของผู้เรียน ต้องอาศัยความรู้ที่มีอยู่ของผู้เรียนหรือความรู้เดิม ซึ่งจะมีความสัมพันธ์กับการตัดสินใจวางแผนการเริ่มต้นของโปรแกรมการเรียนการสอนมีใหม่ๆ ในที่นี้จะได้กล่าวถึงการประมวลสารสาระทางทักษะของผู้เรียน ซึ่งจะสัมพันธ์กับการออกแบบสิ่งแวดล้อมของการเรียนต่อไป

❖ สไลด์การสอน ❖

 สไลด์หรือลีลาการสอนเป็นการแสดงคุณค่าของครูแต่ละคน เป็นปัจจัยส่วนบุคคลที่ทำให้ครูคนหนึ่งแตกต่างกันไปจากครูคนอื่นๆ ประกอบด้วยการแต่งกายภาษา เสียง กริยาท่าที ระดับพลัง การแสดงออกทางสีหน้า แรงจูงใจ ความสนใจในบุคคลอื่นความสามารถในการแสดงเชาว์ปัญญาและความคงแก่เรียน

❖  การมุ่งงาน ❖

ครูจะกำหนดสิ่งต่างๆ การเรียนรู้และการบอกถึงความต้องการในการปฏิบัติงานของนักเรียน การเรียนที่จะประสบผลสำเร็จอาจจะเฉพาะเจาะจงไปที่พื้นฐานของนักเรียนแต่ละคน และมีระบบที่จะให้นักเรียนแต่ละคนเป็นไปตามความคาดหวังอย่างชัดเจนน้ำมันคง

❖ การวางแผนการร่วมมือกัน ❖

ครูร่วมกันวางแผนวิธีการและจุดมุ่งหมายปลายทางของการเรียนการสอนด้วยความร่วมมือของนักเรียน ครูไม่เพียงแต่จะรับความคิดเห็นเท่านั้น แต่ครูต้องกระตุ้นให้การสนับสนุนการมีส่วนร่วมของนักเรียนทุกระดับชั้นด้วย

❖ การให้นักเรียนเป็นจุดศูนย์กลาง ❖

 ครูจัดหาเตรียมโครงสร้างต่างๆ สำหรับนักเรียนเพื่อให้ติดตามแสวงหาความรู้ตามที่ต้องการหรือตามความสนใจ สไตล์แบบนี้ไม่เพียงแต่จะพบว่ามีน้อย แต่เกือบจะเป็นไปไม่ได้ที่จะจินตนาการให้เป็นไปตามที่คาดหวัง เพราะว่าชั้นเรียนที่มีอัตราส่วนระหว่างนักเรียนกับครู และนักเรียนกับสิ่งแวดล้อมในความรับผิดชอบจะกระตุ้นส่งเสริมความสนใจของนักเรียนบางคน และทำให้นักเรียนบางคนเกิดความท้อแท้ใจโดยอัตโนมัติ

❖ การให้เนื้อหาวิชาเป็นเป็นศูนย์กลาง ❖

 วิธีการนี้ครูจะเน้นไปที่เนื้อหาวิชาที่จัดไว้ดีแล้วโดยกับผู้เรียนออกไป และเนื้อหาวิชาที่จัดนั้นครอบคลุมรายวิชาครูจะพึงพอใจแม้ว่าการเรียนรู้จะเกิดขึ้นน้อย

❖ การให้การเรียนรู้เป็นศูนย์กลาง ❖

 วิธีการมีคู่จะให้ความสำคัญเท่าๆ กันระหว่างนักเรียนและจุดประสงค์ของหลักสูตร ตลอดจนสิ่งที่จะใช้ในการเรียน ครูจะปฏิเสธการเน้นอย่างมากเกินไปทั้งในด้านการให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง และการให้เนื้อหาเป็นศูนย์กลางแทนการช่วยเหลือนักเรียน โดยไม่คำนึงว่านักเรียนมีความสามารถหรือไม่มีความสามารถ เพื่อที่จะพัฒนาไปสู่เป้าประสงค์ที่มีความเป็นไปได้ให้ดีเท่าๆ กับอิสรภาพในการเรียนรู้ของนักเรียน

❖ ให้มีการตื่นเต้นทางอารมณ์และเป็นแบบอย่าง ❖

วิธีการนี้ครูจะแสดงอารมณ์ที่เกี่ยวกับการสอนอย่างเข้มขัน ครูจะเข้าไปอยู่ในกระบวนการสอนอย่างใจจดใจจ่อ และโดยปกติแล้วจะก่อให้เกิดบรรยากาศของชั้นเรียนที่ตื่นเต้นและมีอารมณ์ร่วมสูง

❖ สไตล์การเรียนรู้ ❖

สไตล์การสอนของครูมีความสัมพันธ์บางอย่างกับสไตล์การเรียนรู้ของนักเรียน นักเรียนบางคนมีความสามารถในการแสดงออกด้วยการพูดดีกว่าเขียน บางคนเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพด้วยการใช้เทคนิคการฟังและการดูมากกว่าการอ่าน บางคนสามารถทำงานภายตึความกดดันได้ บางคนทำไม่ได้ นักเรียนมีสไตล์การเรียนรู้ที่แตกต่างในสไตล์การสอน ในความจริงแล้วจำนวนนักเรียนยิ่งมากขึ้นเท่าไหร่ ความแตกต่างของนักเรียนก็มีมากขึ้นเท่านั้น ครูต้องรับรู้ว่าสไตล์การสอนสามารถให้ความกระทบอย่างแรงกล้าต่อสัมฤทธิ์ผลของนักเรียน สไตล์การสอนแต่ล่ะครั้งสามารถที่จะผสมผสานให้เข้ากับจุดหมายนักเรียนได้

❖ แบบจำลองการสอน ❖

แบบจำลองการสอนเป็นชุดพฤติกรรมทั่วไป เน้นกลยุทธ์เฉพาะอย่าง ตัวอย่างเช่น การบรรยาย เป็นกลยุทธ์การเรียนการสอนที่เป็นลักษณะครอบงำกลยุทธ์ในการบรรยายคือการเติมเต็มแบบจำลองของการบรรยาย ข้อแตกต่างระหว่างแบบจำลองกับสไตล์การสอนสามารถสังเกตเห็นได้โดยบุคคลที่เข้าฟังการบรรยายที่มีความแตกต่างกันทั้งสอง

จอยส์และวีล ได้นิยามแบบจำลองการสอนว่า แบบจำลองการสอนเป็นแผนสำหรับใช้ในการสอนจัดหลักสูตรเพื่อออกแบบวัสดุอุปกรณ์การเรียนการสอนในชั้นเรียนและข้อจำกัดอื่นๆ

❖ ทักษะการสอน ❖

โอลิวา ได้อธิบายเกี่ยวกับสไตล์และแบบจำลองการสอน ซึ่งทั้งสองอย่างเกี่ยวข้องกับการเลือกกลยุทธ์ ในตอนนี้จะได้ผนวกมิติที่สามของการเลือกกลยุทธ์การเรียนการสอน คือ ทักษะการสอนเข้าไปด้วย คำที่จำเป็นและมีความสำคัญต่อความสัมพันธ์ระหว่างกันของสไตล์ โมเดลหรือแบบจำลองและทักษะการสอนคือวิธีการ

❖ วิธีเริ่มเรื่องของครู ❖

ตัวอย่างเช่น ในการเรียนการสอนแบบโปรแกรมครูซึ่งแสดงบทบาทเป็นผู้จัดทำโปรแกรม (โมเดล) เป็นศูนย์กลาง มีใจชอบในรายละเอียดเชื่อว่านักเรียนเรียนได้ดีที่สุดด้วยสไตล์การสอน และมีทักษะในการเลือกเนื้อหา ขั้นตอน การเขียนโปรแกรมและทักษะในการทดสอบ อาจกล่าวได้ว่าโปรแกรมเป็นวิธีการของครู (หรือเป็นโมเดล) และการใช้โปรแกรมร่วมกับผู้เรียนเป็นกลยุทธ์การสอนของครู (หรือเป็นวิธีการ)

❖ การจัดการเรียนการสอน ❖

ในการวางแผนการเรียนการสอนเกี่ยวข้องกับการเลือกองค์ประกอบต่อไปนี้คือ เป้าหมายจุดประสงค์ กลยุทธ์ ทรัพยากร การเรียนรู้ และเทคนิคการประเมินผล ครูต้องนำองค์ประกอบความรู้ทั้งหมดที่มีความแตกต่างกันนี้มารวมกัน เพื่อนที่จะนำมาวางแผนการเรียนการสอน ซึ่งมีทั้งแผนระยะสั้นและแผนระยะยาว

ที่มา : พิจิตรา ธงพานิช.วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน.นครปฐม : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์, 2560.